EP 4.2 FAQ-2 ลูกดูดหรือเครื่องปั๊ม แบบไหนเกลี้ยงเต้ากว่ากัน

เครื่องปั๊มหรือลูกดูด แบบไหนเกลี้ยงเต้ากว่ากัน

คำเตือนที่คุณแม่มือใหม่แม่มักจะได้ยิน คือ ต้องปั๊มให้เกลี้ยงเต้า หรือลูกดูดได้เกลี้ยงเต้ากว่าใช้เครื่องปั๊ม ซึ่งอาจจะทำให้หลายคนเข้าใจผิด ตัวอย่างของความเข้าใจผิดก็คือ มักจะมีคำถามว่า ปั๊มนมเสร็จแล้ว แต่ไม่เกลี้ยงเต้า บีบด้วยมือก็ยังออกมาอีก ทำอย่างไรถึงจะเกลี้ยงเต้า

สิ่งแรกที่ต้องทำความเข้าใจก่อนก็คือ คำว่า "เกลี้ยงเต้า" จนไม่มีน้ำนมเหลือในเต้านั้น จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อแม่เลิกให้นมหรือเลิกปั๊มนมแล้ว เต้านมจะหยุดผลิตน้ำนม หรือที่เรียกว่านมแห้งนั่นเอง ถ้าให้ลูกเข้าเต้าหรือปั๊มนมอยู่เรื่อยๆ นั้น จะไม่มีทาง "เกลี้ยงเต้า" จริง ๆ ได้เลย ร่างกายเราจะผลิตน้ำนมอยู่ตลอดเวลา และจะถูกเก็บไว้ในเต้านม เมื่อพื้นที่เก็บเต็ม จะเกิดอาการคัด เพราะน้ำนมที่ผลิตใหม่ไม่มีที่จะเก็บ คุณแม่ต้องระบายน้ำนมออกโดยการให้ลูกดูดหรือปั๊มออก เพื่อให้มีพื้นที่ว่างสำหรับเก็บน้ำนมที่ผลิตออกมาใหม่

นอกจากนี้ร่างกายจะผลิตน้ำนมตามความต้องการของน้ำนมที่ระบายออก ไม่ว่าจะให้ลูกเข้าเต้า ปั๊มด้วยเครื่อง หรือบีบด้วยมือ ยิ่งระบายออกได้มาก ยิ่งผลิตมาก ถ้าระบายออกได้น้อย จะผลิตน้อย และถ้าปล่อยให้เต้าเต็มบ่อย ๆ จะเป็นการส่งสัญญาณว่ามีความต้องการน้ำนมลดลง ร่างกายจะผลิตน้ำนมน้อยลง

เวลาที่เราพูดคำว่า "เกลี้ยงเต้า" นั้น แท้จริงแล้วหมายถึง การระบายจนน้ำนมส่วนใหญ่ออกจากเต้าเกือบหมด หรือประมาณ 70-80% เท่านั้นเอง ไม่ใช่เกลี้ยงจนไม่เหลืออะไรเลย ลองคิดถึงการบ้วนน้ำลายดู เป็นไปไม่ได้เลยที่เราจะบ้วนน้ำลายจนเกลี้ยงปาก เพราะน้ำลายจะถูกผลิตอยู่ตลอดเวลาเช่นเดียวกัน 

สำหรับคำถามที่ว่า การให้ลูกดูดหรือใช้เครื่องปั๊ม แบบไหนเกลี้ยงเต้ากว่ากัน เรื่องนี้ก็สร้างความเข้าใจผิดได้มากทีเดียว เพราะการที่จะบอกว่าลูกดูดหรือเครื่องปั๊มแบบไหนเกลี้ยงเต้ากว่านั้น ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ ถ้าในเต้านมมีน้ำนมพอ ๆ กับที่ลูกต้องการกิน ลูกจะดูดได้มากกว่าเครื่องปั๊ม เพราะน้ำนมที่เหลือน้อย ๆ ลึก ๆ ลูกจะดูดออกได้ดีกว่า แต่ถ้าในเต้านมมีน้ำนมมากกว่าที่ลูกต้องการ การปั๊มนมด้วยเครื่องที่เหมาะสมอย่างถูกวิธี จะสามารถระบายน้ำนมออกมาได้มากกว่าลูกดูด เพราะลูกจะดูดน้ำนมเท่าที่เขาต้องการเท่านั้น เมื่ออิ่มแล้วก็จะหยุดดูด แม้ว่าเขาจะยังอมหัวนมแม่อยู่ แต่ลักษณะการดูดจะเปลี่ยนไป คือดูดเล่น ไม่ได้ดูดกิน จึงยังมีนมเหลือค้างอยู่ในเต้า ซึ่งนมส่วนที่เหลือนี้สามารถใช้เครื่องปั๊มหรือมือบีบออกมาทำสต็อคน้ำนมได้

อธิบายให้เห็นภาพชัดเจนขึ้นก็คือ ถ้าร่างกายสามารถตอบสนองเครื่องปั๊มได้ดี (กลไกการหลั่งน้ำนมทำงานในขณะปั๊ม สังเกตได้จากการรู้สึกจี๊ดๆ แล้วน้ำนมพุ่งแรง อาจจะเกิดขึ้นได้หลายครั้งก็ได้ในการปั๊มแต่ละรอบ) เมื่อปั๊มเสร็จ สังเกตจากน้ำนมหยุดไหล เต้านิ่ม เครื่องปั๊มนมจะสามารถระบายน้ำนมออกจากเต้าได้ประมาณ 80% หากบีบด้วยมือต่อ อาจจะนำน้ำนมออกมาได้อีกสัก 5-10% แล้วก็จะบีบไม่ค่อยออก แต่ถ้าให้ลูกเข้าเต้าต่อ ลูกก็จะดูดได้อีกประมาณ 5-10% ถ้าลูกหิว แล้วให้ดูดตอนท้ายแบบนี้ ลูกจะหงุดหงิดมาก เพราะเหลือน้ำนมน้อยมากแล้ว

นี่จึงก็เป็นคำอธิบายว่า ทำไมแม่ที่ปั๊มนมบ่อย ๆ จึงสามารถมีน้ำนมเหลือเฟือไว้ทำสต็อคได้ เพราะเราใช้เครื่องปั๊มนมหลอกร่างกายว่ามีความต้องการน้ำนมมาก ๆ ถ้าให้ลูกเข้าเต้าอย่างเดียวโดยไม่ปั๊ม น้ำนมจะถูกระบายออกมาน้อยกว่า เพราะจะออกเท่าที่ลูกต้องการ แต่การที่ให้ลูกเข้าเต้าอย่างเดียวโดยไม่บีบหรือไม่ได้ปั๊มนมออกเลย ก็ไม่ได้หมายความว่าแม่จะมีนมไม่เพียงพอนะคะ ถ้าลูกเข้าเต้าอย่างมีประสิทธิภาพ คุณแม่ก็จะมีน้ำนมพอสำหรับลูกได้ แต่จะไม่มีเหลือเก็บเท่านั้นเอง 

ส่วนคุณแม่ที่กังวลว่าลูกไม่ดูดเต้าเลย จะเลี้ยงนมแม่ได้นานแค่ไหนนั้น ก็ไม่จำเป็นต้องกังวลมากไป ตราบใดที่ไม่ขี้เกียจปั๊ม จะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่นานแค่ไหนก็ได้  จริงๆ แล้วคนที่ขยันปั๊มแต่ลูกไม่ดูด สามารถผลิตน้ำนมได้มากกว่าคนที่ลูกดูดแต่ขี้เกียจปั๊มเสียอีก ยกตัวอย่างผู้เขียนเอง ทำงานส่วนตัว ลูกเข้าเต้ามากกว่าปั๊ม พอได้ 7-8 เดือนก็ปั๊มน้อยลง ลูกก็เริ่มกินอาหารเสริมมากขึ้น รู้เลยว่าน้ำนมน้อยลง แต่ก็ไม่ได้หมายความว่านมไม่พอ เพราะลูกผู้เขียนไม่ได้กินนมผสมเลย กลับกันคนที่ปั๊มสม่ำเสมอ บางคนปีนึงแล้วก็ยังปั๊มได้ปริมาณเท่าๆ กับตอนหกเดือน แต่ของผู้เขียนตอนครบปี ปั๊มได้น้อยมากๆ เพราะฉะนั้น ไม่ต้องกังวลเลย ไม่ว่าจะให้ลูกเข้าเต้า หรือปั๊มให้กิน จะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่นานแค่ไหนก็ได้ตามต้อง ขอให้สม่ำเสมอกับการปั๊มหรือลูกดูดเท่านั้นเอง

            ข้อควรระวังสำหรับคุณแม่ที่ปั๊มล้วน ก็คือ ต้องเลือกเครื่องปั๊มนมที่เหมาะสม รู้สึกนุ่มสบายเวลาปั๊ม ไม่ทำให้เต้าบาดเจ็บ หากรู้สึกเจ็บในขณะปั๊มนม จะทำให้ฮอร์โมนในการหลั่งน้ำนมลดลง ซึ่งจะส่งผลให้ร่างกายผลิตน้ำนมได้น้อยลงในที่สุด หากต้องการเพิ่มปริมาณน้ำนม แนะนำให้เพิ่มรอบปั๊มให้บ่อยขึ้น นวดเต้าระหว่างปั๊ม และบีบด้วยมือหลังปั๊มนมเป็นประจำให้เกลี้ยงที่สุด